7 december Molen in de vreugd: Vers van de pers.
Van 7 t/m 10 december stonden in Nederland vele molens in de vreugde stand.
Op 7 december besloot de Unesco namelijk dat het ambacht van molenaar internationaal erkend is als immaterieel cultureel erfgoed door de bijschrijving op de werelderfgoedlijst. Nationaal is dat al jaren het geval (zoals bijvoorbeeld ook de schaapherder en de klompenmaker). Dit is echter nu echt iets wat voor de hele wereld geldt. Dit is voor de vrijwillige en ook beroepsmolenaars een mooie erkenning. Ook is het een stimulans om er voor te zorgen dat de kennis en vaardigheden behouden blijven door steeds weer nieuwe molenaars op te leiden (zorgen het Gilde van Vrijwillige Molenaars en Friese Molenaarsgilde voor).
Wiekstanden
Dat brengt me direct in herinnering dat iemand een keer aan mij vroeg of die donkere kleden (zeilen) voor de wieken te maken hadden met de rouwstand van de molen. Daarom hier maar een lesje “wiekstanden”, gebruik makend van de model oliemolen die bij ons in de molen staat.
-> Vreugde stand: de onderste wiek staat een stukje terug t.o.v. de verticale positie. We zeggen ook wel: “de molens staat komend”. Dus zoals Woldzigt op de bovenstaande foto staat.
-> Rouwstand: de onderste wiek staat juist een stukje verder dan de verticale positie: “de molen staat gaand”.
-> Lange rust: de molen staat “over hek”. Dit betekende vroeger dat de molen niet in gebruik was. In deze stand steekt het wiekenkruis het minst ver omhoog en is de winddruk het meest evenredig over alle wieken verdeeld. Dit was gebruikelijk toen de wieken nog van hout waren en er geen bliksemafleider in de molen aanwezig was.
-> Korte rust: Eén roede staat verticaal en de andere dus horizontaal. Vroeger betekende dit dat de molenaar even niet aan het malen was (bijvoorbeeld om even te eten) en al gauw weer aan de slag zou gaan. Nu staat de molen juist in deze stand als de molenaar de molen heeft verlaten. De onderste wiek (het onderste end) wordt met een ketting extra vastgelegd aan de stelling en aan de (stalen) roede wordt een bliksemafleider kabel bevestigd. Meestal zetten we het wiekenkruis (gevlucht) ietsje komend (zie vreugde stand) om er voor te zorgen dat er geen water in de horizontale roede blijft staan bij regen.
Tijd voor wat onderhoud / aanpassingen
We hebben in de afgelopen maand niet stil gezeten.
In het museum zijn inmiddels de schotten in de vitrinekasten voorzien van een fris behangetje met korenbloemen (was nog een hele uitzoekerij….).
Ook is overleg geweest met Johan Nicolay van de universiteit in Groningen over de inrichting van onze tijdelijke expositie met archeologische voorwerpen die zijn gevonden bij het inrichten van de Onlanden.
Wordt vervolgd.
Aandrijfriemen olieslag
Zoals waarschijnlijk bij iedereen bekend, kunnen we als er geen wind is toch olieslaan. Daarvoor staat sinds 1941 een bijna antieke elektromotor in de molen. Via een heel stelsel van aandrijfriemen zorgt die er voor dat alles in beweging komt.
De riemen rekken steeds in het gebruik een beetje uit. Daarom is op de belangrijkste riem een spanrol aangebracht om de riem wat meer onder spanning te zetten. Probleem bij deze spanrol is, dat die een vaste stand heeft. Als dus de riem tijdens het draaien nog wat verder uitrekt, kunnen we daar niets meer aan veranderen. Op dit moment wordt er dan ook door Klaas Renting, vrijwillig molenaar uit Sleen, gewerkt aan een hydraulisch instelbare spanrol. We zijn heel benieuwd naar het resultaat.
Gekruiste riem.
Een van de riemen kruist halverwege om de wentelas in de juiste richting te laten draaien. Dat liep tegen elkaar aan. Daarom is in een grijs verleden een constructie van hout gemaakt om de riemen te scheiden. Het houten scheidingsbalkje begon zo langzamerhand nogal in te slijten en ook kwam er af en toe een brommend geluid van de langs het hout lopende riem.
Daar is nu door Klaas een prachtige metalen oplossing voor gemaakt. Twee metalen steunen met daartussen een soepel draaiende rol. Hier hebben we tijdens de laatste keer olieslaan (2 december) al dankbaar gebruik van gemaakt.
Activiteiten in Woldzigt en voor de komende tijd:
- Zaterdag 6 januari 2018: Zo langzamerhand ook al weer een traditie: Nieuwjaarsborrel in de molen. U bent welkom van 15:00 – 17:00 uur.
- Zaterdag 3 februari: Onze vaste activiteit voor de eerste zaterdag van de maand: 13:30 – 16:30 uur wordt er weer olie geslagen.
Voor groepen bestaat de mogelijkheid om buiten openingstijden op afspraak de molen te bezoeken.
Contact
Wil je tussendoor producten van de molen afnemen, of een afspraak maken voor een groepsbezoek, mail even naar de molenaar: Contactgegevens: zie pagina contact.
Vrijwilliger worden – je bent nog steeds welkom!
Inmiddels heb ik twee aanmeldingen van mensen die wel mee rondleidingen in de molen willen gaan geven. Er is nog plek voor meer enthousiastelingen.
Het is de bedoeling om dan voor de start van het nieuwe seizoen een 4-tal avonden de “opleiding molengids” te gaan verzorgen (hier in de molen / Meulenkaomer bij de gezellig brandende haard).
Graag kom ik in contact met nog meer mensen die dit wel zouden willen.
Hier wordt er voor gezorgd dat je net wat extra kennis krijgt over molens in het algemeen, de taken van de molenaar en ook van de molengids. Natuurlijk komt ook Woldzigt zelf goed aan de orde.
Na deze opleiding kun je je eventueel aanmelden bij het Gilde van Vrijwillige Molenaars als molengids.
Laat dus s.v.p. snel weten of je ook molengids op Woldzigt wilt worden. Dan kunnen we nog voor het nieuwe seizoen de opleiding organiseren.
de molenaar en molenaarsvrouw,
Dirk Magré en Wilma Bruin.